بررسی ترکیب‌های شیمیایی و اثرات ضدمیکروبی اسانس اکوتیپ‌های آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) از مناطق مختلف

به‌منظور بررسی تأثیر محل جمع‌آوری گیاه آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) و غلظت اسانس حاصل از آن بر اثرات ضدمیکروبی بر علیه تعدادی از میکروارگانیسم‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش، محل جمع‌آوری گیاه در 6 سطح، رقت اسانس در 3 سطح و مقایسه آنها با آنتی‌بیوتیک‌های سفتی‌زوکسیم و سیپروفلوکسازین و میکروارگانیسم‌های مورد بررسی نیز در 5 سطح شامل Bacillus subtilis، Staphylococcus aureus، Escherichia coli، Pseudomonas aeroginosa و Candida albicans بود. ابتدا بذرهای این گونه از رویشگاه‌های مختلف جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت گردید. سرشاخه‌های گلدار نمونه‌ها با روش تقطیر با آب مقطر اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده شد. بازده اسانس نمونه‌های مختلف بین 39/0% تا 83/0% (وزنی-وزنی) بود. بیشترین ترکیب‌های شیمیایی اسانس آذربایجان‌غربی شامل ترانس-کاریوفیلن (26%) و کامفور (2/24%)، اسانس تهران شامل ژرانیال (9/30%) و ژرانیل‌استات (9/23%)، اسانس زنجان شامل لینالول (5/23%) و 1،8-سینئول (2/22%)،‌ اسانس قزوین شامل تیمول (3/30%) و کارواکرول (2/30%)، اسانس کردستان شامل لینالول (2/17%) و ژرانیل‌استات (7/12%) و اسانس گیلان شامل آلفا-ترپینئول (3/31%) و ژرانیول (2/11%) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد نشان داد که اثر محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم، رقت اسانس و اثر متقابل آنها در سطح 5% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم و رقت اسانس نشان داد که بیشترین قطر هاله عدم رشد، معادل 5/35 میلی‌متر مربوط به اسانس با منشأ بذر آذربایجان‌غربی، آنتی‌بیوتیک سیپروفلوکسازین بر روی باکتری باسیلوس‌سوبتیلیس و کمترین قطر هاله عدم رشد نیز معادل 8 میلی‌متر مربوط به اسانس آذربایجان‌غربی با رقت یک پنجاهم بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا بود. نتایج حاصل از بررسی MIC و MBC نشان داد که اسانس با منشأ بذر تهران و با منشأ‌ بذر کردستان به‌ترتیب بیشترین و کمترین اثر ضدمیکروبی را داشت.